De cijfers
Jaarlijks worden ongeveer 115.000 mensen geconfronteerd met de diagnose kanker. Dit betreft circa 45.000 werkenden. De meeste (ex-)patiënten kunnen na behandeling weer aan het werk. Soms is het zelfs mogelijk om tijdens de behandelingen (gedeeltelijk) te blijven werken. Uit onderzoek blijkt echter, dat veel (ex-)kankerpatiënten problemen ondervinden bij de terugkeer naar - en het behoud van - werk. De prevalentie - het aantal mensen dat kanker heeft (gehad) - bedraagt inmiddels zo’n 750.000. Kanker wordt van een levensbedreigende aandoening steeds meer een chronische aandoening.

Het belang van werk
Het hebben van werk is belangrijk in onze maatschappij en in ons leven. We gaan later met pensioen en zijn langer actief. Naast inkomen levert het hebben van werk waardering, sociale contacten, structuur, plezier en zingeving op. Het hebben van werk is een stimulerende en stabiliserende factor. De diagnose kanker verstoort dit evenwicht met een dreigend verlies van werk en arbeidsongeschiktheid tot gevolg. Als arbeid vroeg in het behandeltraject van werkenden met kanker meer aandacht krijgt, bespoedigt dit de werkhervatting en leidt dit tot kostenreductie (1).

De rol van de BACO en terugkeer naar werk
De brug van kanker naar arbeid blijkt vaak lastig te nemen. In 2011 hebben ‘Pink Ribbon’ en de NSPOH (het opleidingsinstituut voor bedrijfs- en verzekeringsartsen) de opleiding 'Bedrijfsartsconsulent Oncologie' ('BACO') opgezet. Dit omdat er behoefte was aan meer specifieke
deskundigheid. In de kliniek is er vaak een gebrek aan kennis van en aandacht voor de factor werk bij de werkende met kanker.
De BACO is als gespecialiseerde bedrijfsarts op het gebied van de oncologie werkzaam op het snijvlak van eerste en tweede lijn, naast de Klinische Arbeidsgeneeskunde, die veelal alleen in de tweede lijn werkt (zie figuur) (2). De BACO adviseert werkenden met kanker en behandelaren (medisch specialist, eigen bedrijfsarts, huisarts en paramedici) bij vragen en/of problemen op het gebied van behoud van werk, (arbeids)revalidatie en werkhervatting. De BACO brengt expertise -vanuit de eerste lijn- vroeg in het behandeltraject naar de tweede lijn zodat herstel van mogelijkheden tot het verrichten van werk als onderdeel van het behandeldoel tijdig aandacht krijgt. Schakel dus (vroeg)tijdig de BACO in als het gaat om begeleiding naar werk.

De positie van de BACO
Sinds enkele jaren zijn BACO’s werkzaam in een aantal klinische centra en revalidatiecentra. Naast de klinisch werkzame BACO’s zijn een aantal van hen ook actief bij een arbodienst, als zelfstandig specialist of via een diagnostisch centrum.
De inzet van de BACO in de kliniek is belangrijk, omdat het onderwerp ‘werk’ als behandeldoel dan meegewogen kan worden in de behandelkeuze. Dit zal bijdragen aan de kwaliteit van leven, zelfs jaren na de afronding van de behandeling.

Wanneer naar een BACO verwijzen?
In de Richtlijn Kanker en Werk (3) wordt toegelicht in welke situaties een verwijzing naar een BACO zinvol kan zijn. Dit kan onder meer als er sprake is van één of meer van onderstaande situaties:

1. De werkende wil weten of hij tijdens de behandelingen mag werken of sporten
2. De werkende heeft (ook als zzp'er of werkzoekende) behoefte aan extra ondersteuning bij het maken van keuzes en/ of bij de re-integratie
3. De verwachtingen, of die van de werkgever of eigen bedrijfsarts met betrekking tot terugkeer naar werk stemmen niet overeen
4. De re-integratie wordt belemmerd door een stagneren van het herstel
5. Er zijn risicofactoren aanwezig die een niet volledige re-integratie in de weg staan (persoonlijk, in het werk gelegen of ten gevolge van de ziekte of de behandeling)
6. Er zijn twijfels over de inzetbaarheid op (langere) termijn ten gevolge van de kanker(behandelingen)
7. De werkende heeft behoefte aan advies over of een grondige onderbouwing van een (versnelde) WIA- beoordeling.

Verwijzing naar de BACO
Werkenden met kanker kunnen naar de BACO verwezen worden door de medisch specialist, de huisarts, een andere (paramedische) behandelaar of de eigen bedrijfsarts. Ook kan de werknemer zelf contact opnemen. De BACO adviseert en informeert de patiënt en -met diens toestemming- ook andere zorgprofessionals in de behandeling en begeleiding van de kankerpatiënt. De BACO kan de doelen ten aanzien van werk inbrengen in de behandeling door de medisch specialist en de re-integratiebegeleiding af te stemmen met behandelaars. Ook kan de BACO in overleg met huisarts, fysiotherapeut, de bedrijfsarts of andere professionals interventies initiëren bij aanhoudende gezondheidsklachten of werkproblemen. Denk bijvoorbeeld aan chronische vermoeidheid, concentratieproblemen of noodzakelijke aanpassingen in de werksituatie. Momenteel zal een verwijzing naar een BACO in veel gevallen nog niet vergoed worden. Informeer hier dus naar, voordat verwijzing plaatsvindt. Indien er sprake is van een loondienstverband dan bestaat de mogelijkheid, dat de werkgever de kosten van de BACO vergoedt. Zzp'ers met een arbeidsongeschiktheidsverzekering kunnen het best vooraf overleggen met hun verzekeraar over vergoeding. NB: In de regel zijn één of twee consulten bij de BACO voldoende. De BACO kan via de bedrijfsarts of arbodienst (of op indicatie rechtstreeks) de contacten met de werkgever onderhouden met als doel de kans op succesvolle terugkeer naar en behoud van eigen werk te vergroten. Tenslotte kan hij –waar nodig– ook in overleg treden met de verzekeringsarts en/ of de arbeidsdeskundige ter ondersteuning van de patiënt in de contacten met het UWV. Voor een volledig overzicht van de BACO’s wordt verwezen naar het overzicht op deze site.